En toen was er stereo…
Ik heb weer een nieuw element aan mijn ’speel-airchain oude stijl’ toe kunnen voegen. Na het scoren van een gouwe ouwe Warsanis 1400 (zie deze posting) heb ik ook beslag kunnen leggen op de niet minder legendarische Modulation Sciences MYB2, beter bekend als Stereomaxx. Was het platslaan (processen) van het geluid al enige tijd een absolute must, in de tweede helft van de jaren 80 was in ‘gewoon’ stereo uitzenden echt niet goed genoeg meer. Gewoon stereo was voor watjes, echte stations klonken vééééél breder.
En om van dat ‘gewone-jongens-stereo’ af te komen had je dan twee mogelijkheden namelijk 1: je kocht een Stereomaxx, of 2: je kocht een Orban 222. Ik was eigenlijk op zoek naar de Orban (want die stond in de chain die ik aan het kopieren ben. Oh ja, ik zoek nog 2 Texar Audio Prisms…) toen ik deze Stereomaxx tegenkwam. Ik heb ‘m toch maar gekocht en ben er lekker mee aan het spelen gegaan. Ik moet zeggen: best leuk wat-ie met het signaal doet. Hij is subtiel, maar toch heel duidelijk aanwezig. Opvallend: Orban heeft er in de Optimod 8400 en de Optimod 8500 voor gekozen om een Stereomaxx in te bouwen. Betekent dat misschien dat Orban de Stereomaxx beter vind dan de eigen 222? Geen idee. Ik heb de indruk dat de 222 wat neutraler omgaat met de vocale partijen, de Stereomaxx trekt die toch wel wat ‘uit elkaar’, maakt ze wat meer stereo. Maar ik vind dat op zich wel lekker klinken. Maar wanneer begon stereo eigenlijk?
Geloof het of niet, maar ons eigen Philips was in de jaren 30 (!) al bezig met het verschijnsel twee-kanaalgeluid, waaruit de Bi-Ampli techniek ontstond. In de daarvoor ontworpen toestellen werden gescheiden luidsprekers en versterkers gebruikt (Bi=2 Ampli=versterking). Maar omdat Bi-Ampli een door Philips gepatenteerde naam was (en nog steeds is) moesten de concurrenten uitwijken naar het begrip stereo of stereofonie (stereophonic). De eerste reguliere stereo uitzendingen in Europa waren te horen in oktober 1958 en werden verzorgd door de BBC. Deze stereo-programma’s waren één keer per week (zaterdagochtend) te horen. De kanaalscheiding van die uitzendingen was, in tegenstelling tot wat je zou verwachten, echt optimaal, er was absoluut geen overspraak. Hoe dat kan? Simpel! Voor het linker kanaal kon je kiezen uit FM of MG, het rechter kanaal werd op TV uitgezonden…
De eerste stereouitzendingen in Nederland vonden plaats ergens rond 1960, en daarbij werd geen gebruik gemaakt van de TV band, maar gewoon van AM. Om zo’n uitzending te kunnen beluisteren had je net als bij de BBC twee ontvangers nodig, waarvan er één op Hilversum 1 afgestemd moest worden en de ander op Hilversum 2. Op die manier kon je dan in stereo naar bijvoorbeeld een hoorspel of een concert luisteren. Voor aanvang van zo’n hoorspel of concert werd dan een test uitgezonden zodat je de tijd had om de ontvangers optimaal af te stellen. Later zijn systemen ontwikkeld om via één middengolfzender in stereo uit te zenden, maar dat is door de komst van FM-stereo nooit van de grond gekomen. FM-stereo is overigens al ontwikkelt in de jaren 40, maar het heeft tot 1963 geduurd voor we in Nederland naar een echte FM-stereo uitzending konden luisteren.
augustus 16th, 2006 at 22:16
Als je dan echt oude stijl wilt gaan, moet je natuurlijk geen Aphex Compellor 320 neer gaan zetten, maar een 300. En als we dan toch bezig zijn, die Symetrix 528E eruit en een oude stijl 528 erin ;)
augustus 17th, 2006 at 8:58
Je hebt natuurlijk gelijk, maar die Compellor is zowieso een ‘bij gebrek aan beter’, er moeten Audio Prisms van Texar voor in de plaats komen. Maar ze zijn errug moeilijk te vinden en vaak nog kostbaar. Ennuh… de 528E is geen onderdeel van de ‘echte’ airchain, dus die hou ik lekker ;-)
augustus 17th, 2006 at 22:44
Bij het oude Radio 3 (Paviljoen) ging er ook nog wel eens een EMT compressor in het steekveld. Ook een 245 plaatgalm trouwens… ik heb ook nog ooit zitten klooien met een Gentner, mooi spul maar totaal niet intuïtief.
augustus 18th, 2006 at 14:36
Ahhh… wat ik graag een setje van die mooie Gentners (Texar) hebben. :-)
augustus 19th, 2006 at 12:21
Je kon natuurlijk ook gewoon 1 kanaal een tikkie vertragen, dan had je Spatial stereo. Was erg leuk voor de mono luisteraars. NOT! ;-)
oktober 31st, 2006 at 19:03
hallo,
is er ook iemand die een handleiding heeft van een aphex compellor 300.
ben al een tijd opzoek naar deze manual,maar kan niets vinden,WIE HELPT MIJ???
fm95.10@hotmail.com
bvd.
mvg.nic.
juni 28th, 2009 at 9:27
ja zoek deze handleiding ook nog,dus als er iemand zo’n Nederlandse hanleiding heeft .zou deze dan ook graag ff deze kant op willen emailen emiel_niks@hotmail.com
maart 8th, 2010 at 20:27
En wat geeft de combinatie van een beetje “subtiel” 222A én een beetje van “Stereo-Maxx”, of is dat overdreven?
Ook : ik dacht dat in de nieuwste digitale Optimods beide “simulaties” zaten, dus 222A en “maxx”… Of niet?
september 17th, 2011 at 3:26
Uhm, tja, ik zocht gewoon ff naar spatial-stereo,
maar gelet op de genoemde “apparatuur” hoor ik hier
niet thuis: Nooit van gehoord!
Kan iemand mij een beetje “bijpraten” omtrent begrippen
en apparatuur, want ik ben terecht gekomen in een voor
mij volkomen esoterische wereld.
april 21st, 2013 at 19:59
Het boeit mij hoe men stereo-uitzendingen op de AM-band via maar één zender had willen verwezenlijken. Immers in Europa was en is er voor de AM-zenders maar een totale bandbreedte van 9 kHz beschikbaar en dus slechts een hoorbaar frequentie gebied van de helft, 4,5 kHz. Door de veel hogere frequenties waardoor een veel grotere bandbreedte voor een zender mogelijk is en de geringe reikwijdte van dat frequentiegebied waarop via FM wordt uitgezonden kon dat natuurlijk veel gemakkelijker.
november 22nd, 2015 at 12:16
Voor zover ik mij kan herinneren was inderdaad de eerste stereo uitzending op de radio op de middengolf via Hilversum 1 en Hilversum 2. Daarvoor waren twee radio ontvangers nodig. Het ging om de uitzending van de Mattheus Passion te Naarden. Heb ik dat goed? Dat was denk ik in 1960.
maart 13th, 2017 at 2:29
Op zaterdag 15 juni 1946 vond een stereofonische proefuitzending plaats via de zenders Hilversum 1 en 2. Een uitzending van R.N.I.O. (Radio Nederland in den Overgangstijd). Duizenden luisteraars zonden een testrapport in.
maart 30th, 2017 at 19:48
Reactie op Maarten van den Bosch.
Ik heb de radiogidsen van 1960 geraadpleegd en kan geen stereo uitzending vinden van de Matthäus-Passion te Naarden.
Wel werd op 26 januari 1960 over de zenders Hilversum 1 en 2 het eerste hoorspel in stereo uitgezonden.
Een instructie voor de luisteraars, hoe de radiotoestellen af te stellen is te beluisteren via de onderstaande link.
http://www.hoorspelen.eu/Hoorspelen/Plus/Stereo.htm
januari 17th, 2018 at 15:19
Ook ik weet nog van de uitzending van de Matthäus Passion. Ik zat in klas 6 van de Lagere School. Dat moet dan 1960 zijn geweest.
april 13th, 2020 at 23:00
Ik heb persoonlijk naar de Mattheus Passion geluisterd via Hilversum 1 en 2 en dat was zeker 1960 of eerder.