Radio Oude Stijl

De afgelopen week heb ik een professionele discussie over processing gevolgd. Nee, niet op een nederlands forum. Het ging over analoog versus digitaal en over Orban versus Omnia versus BW versus Vorsis. Veel goede argumenten voor en tegen alle genoemden kwamen langs en daar ga je dan toch weer door nadenken (doet geen pijn hoor ;-)) Inmiddels zitten we natuurlijk tot onze oren in de digitale processing, maar wat is het dan toch dat er voor zorgt dat er regelmatig en met weemoed over analoge processing wordt gesproken en geschreven? Is het de vaak geroemde toegankelijkheid van de meeste analoge processoren die ze zo populair houdt?

Kijk bijvoorbeeld eens naar de Orban 8000, die heeft maar een paar knoppen voor de gebruiker beschikbaar, de 8100 ook en als je de XT2 erbij neemt krijg je nog 2 extra. Voor de Warsanissen geldt zo’n beetje hetzelfde en dan is er natuurlijk ook nog de Behringer Combinator. Ook niet bepaald de lastigste processor. Al een stapje moeilijker is de Inovonics 250,  maar feit blijft dat een belangrijk deel van de parameters door de fabrikant bepaald is en dat er daardoor eenvoudig een goede sound uit te krijgen is. (De Aphex 2020 laat ik even buiten beschouwing, dat is eigenlijk een als digitale machine ontworpen analoge processor)

Toch waren er in de jaren 80, de hoogtij-dagen van analoge processing ook technici die toch niet tevreden waren met de prestaties van de analoge machines en ze met behulp van een soldeerbout, weer-standen, elco’s en een scherp mesje modificeerden tot ze klonken zoals zij dat wilden of, als het de mindere goden betrof, juist helemaal nergens meer naar klonk. Een veiligere manier om de machines te modificeren was dan ook het plaatsen van andere kaarten zoals dat bij de 8100 en de 250 idd gebeurde.

Als we de overduidelijke voordelen van een digitale doos zoals betrouwbaarheid, bedienbaarheid op afstand, reproduceerbaarheid en ongevoeligheid voor temperatuurschillen nu eens terzijde schuiven blijft er toch iets interessants over. Dat is de mogelijkheid om naar behoefte te beschikken over juist gruwelijk veel of heel weinig regelmogelijkheden. Wanneer je helemaal niet in de materie zit kun je toch kiezen voor een short-cut, een preset die je bevalt. Heel simpel, net als bij de oude analoge dozen eigenlijk. Wil je de preset toch wat aanpassen maar ben je geen die-hard techneut is er vaak een simpele modus beschikbaar om het geluid toch eenvoudig te kunnen tweaken. Vergelijk het maar met de vervanging van kaarten in de analoge machines. Maar ben je juist wel iemand die van de hoed en de rand weet, pak dan je soldeerbout en mes en ehhh… ik bedoel: zet alle menu’s open en ga je gang! Begin je de overeenkomsten te zien?
 
Als je op voorgaande vraag “ja” kunt antwoorden gaan we nog een stapje verder. Wanneer iemand zijn soldeerbout in bijvoorbeeld een Orban 8100 zet om de nodige weerstanden en condensatoren te vervangen door exemplaren met andere waardes en daarna klinkt-ie als een krant zal geen mens zeggen dat dat aan de 8100 ligt (“logisch, je hebt de boel verziekt!”). Maar wanneer iemand het menu voor gevorderden opent in een Orban 8500 en dáár de boel verziekt zijn we veel minder geneigd de 8500 te verdedigen… Toch komt het op het zelfde neer want al die spoelen, weerstanden, condensatoren, etc. zijn vervangen door DSP code en het ‘gevorderden menu’ is de soldeerbout waarmee je al die waardes kunt veranderen. Mee eens?

De invoering van DSP-powered processoren geeft ons dus de mogelijkheid om onze eigen modificaties uit te voeren zonder iets te slopen, we kunnen altijd weer terug. Maar waar vroeger alleen de ‘echte techneut’ een processor modificeerde doet volgens bovenstaande vergelijking en volgens de fora iedereen die zo’n ding heeft het tegenwoordig zelf. Maar het leren van het hoe, wat en waarom van (digitale) processing kost tijd. Heel veel tijd zelfs. En aangezien niet iedereen die tijd heeft of wil nemen, en dus ook de materie niet tot zich neemt, is er slechts een minderheid die echt weet hoe het zit. Hoe komt het dan toch dat op diezelfde fora iedereen direct een mening klaar heeft over de prestaties van doos X of Y klaar heeft? Nog niet zo lang geleden schudde Leif Cleasson ‘het wereldje’ op met de introductie van Breakaway FM. Dat heeft een fantastische sound en… maar een paar regelaars! Als verdediging van de digitale doos wil ik daarom aanvoeren dat het meestal niet de DSP doos is die de boel verziekt, maar die malloot met de soldeerbout…

Ben ik nu opeens digitale processing aan het verdedigen? Mwoah… Ja, wel een beetje. Maar dat wil niet zeggen dat ik mijn voorkeur voor analoge dozen ben verloren. Wat mij betreft zijn die nog steeds muzikaler dan de digitale broeders. Een echt analoog circuit laat zich niet vangen in DSP code. In theorie is er geen verschil tussen theorie en praktijk, maar in de praktijk is dat er wel. Een echte Neve 33609 klinkt niet hetzelfde als de plug-in en een echte viool klinkt beter dan welke sample dan ook. En analoog klinkt beter dan digitaal. Vaak tenminste…